ประเภทของสื่อการสอน

สื่อการสอน

สื่อการศึกษา/ สื่อการสอน

Educational Media สื่อการศึกษา

Instructional Media สื่อการสอน

สื่อการสอน Instructional Media

ความหมาย

หมายถึงตัวกลางที่ใช้ในการถ่ายทอดความรู้ ประสบการณ์ ความคิดและทักษะต่าง ๆ

ไปสู่ผู้เรียน

ความสำคัญ

สื่อเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่สำคัญ เพราะสื่อจะเป็นตัวการสำคัญที่นาเอาความรู้ ความคิด ประสบการณ์และทักษะต่าง ๆ ไปสู่ผู้เรียน กระบวนการเรียนการสอนจาเป็นต้องใช้สื่อ สื่อการสอนทาให้ความเป็นนามธรรมไปสู่รูปธรรม

ประเภทของสื่อการสอน

-แบ่งตามลักษณะภายนอกและคุณสมบัติของสื่อการสอน

-แบ่งตามแนวคิดเทคโนโลยีการศึกษา

-แบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้จากธรรมไปสู่นามธรรม

สื่อการสอน

Percival and Ellington (1984) และ De Kieffer(1965)

ได้แบ่งสื่อการสอนตามลักษณะภายนอกและคุณสมบัติของสื่อการสอน มี 3 ประเภท

1.สื่อที่ไม่ต้องฉาย (non projected material)

2.สื่อที่ต้องฉาย (projected material)

3.สื่อที่เกี่ยวกับเสียง (Audio material )

แบ่งตามแนวคิดเทคโนโลยีการศึกษา

1. วัสดุ - สื่อที่ผลิตขึ้น เช่น รูปภาพ แผนภูมิ

2. อุปกรณ์ - เครื่องมืออุปกรณ์ สำเร็จรูป ทั้งที่สามารถใช้ได้ด้วยตนเอง เช่น

หุ่นจาลอง และสื่อที่ต้องใช้ร่วมกับวัสดุ เช่น วีดีทัศน์ สไลด์

3. วิธีการ - กิจกรรม เกม ศูนย์การเรียน ทัศนศึกษา สถานการณ์จาลอง แหล่งความรู้ชุมชน

สื่อการสอนประเภทวัสดุ (Software or Material)

- เป็นสิ่งที่ได้รับบรรจุเนื้อหาสาระเรื่องราวหรือความรู้ไว้ในลักษณะต่าง ๆ

สื่อการสอนอุปกรณ์ (Hardware)

- เป็นตัวผ่านที่ทาให้ข้อมูล ความรู้ หรือสาระ ที่อยู่ในวัสดุสามารถถ่ายทอดออกมา

สื่อการสอนประเภทเทคนิคและวิธีการ(Techniques and Methods)

สื่อการสอนที่มีลักษณะเป็นแนวความคิด รูปแบบขั้นตอนในการเรียนการสอน หรือเทคนิคที่ไม่มีลักษณะทางกายภาพเป็นวัสดุหรืออุปกรณ์ แต่สามารถใช้วัสดุอุปกรณ์มาช่วยในการดาเนินงานได้

สื่อการสอน

แบ่งตามประสบการณ์การเรียนรู้จากรูปธรรมไปสู่นามธรรมของ Edgar Dale

1.ประสบการณ์ตรงที่มีความหมาย (Direct or Purposeful Experiences)

เป็นสื่อการสอนที่สร้างประสบการณ์ให้ผู้เรียนสามารถรับรู้ เรียนรู้ด้วยตนเอง ลงมือปฎิบัติเข้าไปอยู่ในสถานการณ์จริงและได้สัมผัสด้วยตนเองจากประสาทสัมผัสทั้งห้า เช่น การฝึกทานอาหาร การทดลองต่อคอมพิวเตอร์เข้ากับโปรเจคเตอร์

2.ประสบการณ์จาลอง (Contrived experience)

เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนเรียนรู้จากประสบการณ์ที่ใกล้เคียงกับความเป็นจริงที่สุดแต่ไม่ใช่ความเป็นจริง อาจเป็นสิ่งของจาลอง หรือสถานการณ์จาลอง เช่น การฝึกหัดผ่าตัดตาด้วยบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน การฝึกหัดขับเครื่องบินด้วยเครื่อง Flight Simulator

3.ประสบการณ์นาฏการหรือการแสดง (Dramatized Experience)

เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนรู้จากประสบการณ์ ในการแสดงบทบาทสมมุติ หรือการแสดงละคร นิยมใช้สอนในเนื้อหาที่มีข้อจากัดในเรื่องยุคสมัยเวลา

4.การสาธิต (Demonstration)

เป็นสื่อการสอนที่ผู้เรียนเรียนรู้จากการดูการแสดงหรือการกระทาประกอบคาอธิบาย เพื่อให้เห็นลำดับขั้นตอนของการกระทานั้น ๆ เช่นการสาธิตอาบน้าเด็กแรกเกิด

5.การศึกษานอกสถานที่ (Field Trip)

เป็นสื่อการสอนที่จัดให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ต่าง ๆ ภายนอกชั้นเรียนโดยการท่องเที่ยว หรือการเยี่ยมชมสถานที่ต่าง ๆ โดยมีการจดบันทึกสิ่งที่พบ ตลอดจนอาจมีการสัมภาษณ์บุคคลที่ดูแลสถานที่เยี่ยมชม

6.นิทรรศการ (Exhibits)

เป็นสื่อการสอนที่จัดให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากสิ่งต่าง ๆที่ได้จัดแสดงไว้ในลักษณะของนิทรรศการ หรือการจัดป้ายนิเทศ ผู้เรียนจะเรียนรู้จากสาระและเนื้อหาที่แสดงไว้ในนิทรรศการหรือป้านนิเทศ

7.โทรทัศน์ (Television)

เป็นการใช้โทรทัศน์เป็นสื่อในการสอนโดยเฉพาะ เน้นที่โทรทัศน์การศึกษาและโทรทัศน์เพื่อการเรียนการสอน เป็นการสอนหรือให้ข้อมูลความรู้แก่ผู้เรียนหรือผู้ชมที่อยู่ในห้องเรียนหรือทางบ้าน ใช้ทั้งระบบวงจรปิดและวงจรเปิด ซึ่งการสอนอาจเป็นการบันทึกลงเทปวีดีทัศน์ หรือเป็นรายการสดก็ได้ การใช้สื่อการสอนในกรณีนี้ผู้เรียนจะเกิดการเรียนรู้จากการชมโทรทัศน์

8.ภาพยนตร์ (Motion Picture)

เป็นการใช้ภาพยนตร์ที่มีลักษณะเป็นภาพเคลื่อนไหว มีเสียงประกอบ และได้บันทึกลงไว้ในแผ่นฟิล์ม มาเป็นสื่อในการสอน ผู้เรียนจะเรียนรู้หรือได้ประสบการณ์ทั้งจากภาพและเสียง หรือจากภาพอย่างเดียวถ้าเป็นภาพยนตร์เงียบ

9. ภาพนิ่ง วิทยุ และแผ่นเสียง (Recording, Radio, and Still Picture)

เป็นการใช้สื่อการสอนที่เป็นภาพนิ่ง วิทยุ หรือเทปบันทึกเสียง เพื่อให้ประสบการณ์การเรียนรู้ของผู้เรียน สื่อเหล่านี้เป็นสื่อที่ผู้เรียนสัมผัสได้เพียงด้านเดียว เช่น สื่อภาพนิ่งซึ่งอาจเป็นรูปภาพ สไลด์ หรือภาพวาด ภาพล้อ หรือภาพเหมือนจริง ซึ่งผู้เรียนเรียนรู้จากการดูภาพ สื่อวิทยุเป็นสื่อที่ผู้เรียนเรียนรู้จากการฟัง ข้อมูลหรือสาระความรู้ที่บันทึกอยู่ในสื่อประเภทนี้จะสามารถให้ประสบการณ์แก่ผู้เรียนได้ ถึงแม้ผู้เรียนจะอ่านหนังสือไม่ออก ก็สามารถเข้าใจใจเนื้อหาบทเรียนได้ เนื่องจากเป็นการจัดประสบการณ์ให้ผู้เรียนโดยผ่านการฟังหรือดูภาพ

10.ทัศนสัญญลักษณ์ (Visual Symbols)

วัสดุกราฟิกทุกประเภท เช่น แผนที่ แผนภูมิ แผนสถิติ แผนภาพ การ์ตูนเรื่อง หรือสัญญลักษณ์รูปแบบต่าง ๆ ที่นามาใช้ในการสื่อความหมาย การใช้สื่อประเภทนี้ผู้เรียนจาเป็นต้องมีพื้นฐานในการทาความเข้าใจสิ่งที่เป็นรูปธรรมที่นามาใช้ในการสื่อความหมายจึงจะเข้าใจเนื้อหาบทเรียนที่นาเสนอโดยสื่อเป็นอย่างดี เนื้อหาจะถูกสื่อความหมายผ่านทางสัญญลักษณ์ หรืองานกราฟิก ผู้เรียนจะเกิดการเรียนรู้จากการตีความสัญลักษณ์ที่นามาใช้สื่อความหมาย

11.วจนสัญญลักษณ์ (Verbal Symbol)

เป็นสื่อการสอนที่อยู่ในรูปแบบของคาพูด คาบรรยาย ตัวหนังสือ ตัวเลข หรือสัญญลักษณ์พิเศษต่าง ๆที่ใช้ในภาษาการเขียน ประสบการณ์การเรียนรู้ที่จัดให้ผู้เรียนโดยผ่านสื่อประเภทนี้ จัดว่าประสบการณ์ขั้นที่มีความเป็นนามธรรมมากที่สุด